Her yıl 20 Temmuzda başlayan adli tatil, 31 Ağustosta sona erer. Yeni adli yıl ise 1 Eylül itibari ile başlamaktadır. Adli tatil dendiği zaman tüm adli merciler kapanır ve tüm işlemler durur gibi bir düşünce çok yaygın olsa da bu doğru değildir.

Adli tatil sürecinde Hukuk Muhakemeleri Kanunu ilgili maddesinde sayılan işlemler devam etmektedir. Kanun maddesinde sayılan işleri burada da saymak gerekirse bunlar; İhtiyati tedbir, ihtiyati haciz ve delil tespiti gibi geçici hukuki koruma işlemleri, nafaka davaları, soybağı, velayet, vesayete ilişkin dava ve işler, nüfus kayıtlarının düzeltilmesi işleri ve davaları, hizmet akdi veya iş sözleşmesi sebebiyle işçilerin açtıkları davalar, ticari defterler veya kıymetli evrakların kaybolması ile ilgili işlemler, iflas ve konkordato ile sermaye şirketleri ve kooperatiflerin uzlaşma suretiyle yeniden yapılandırılmasına ilişkin işler ve davalar -eğer adli tatilde yapılmasına karar verildiyse- keşif işlemleri, tahkim, çekişmesiz yargı işleri ve kanunlarda ivedi olarak belirlenen veya taraflardan birinin talebi üzerine ivedi olarak görülmesine karar verilen dava ve işlerdir. Burada sayılanlar dışında kalan işler ve davalar adli tatil sürecinde devam etmez.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nda düzenlenen süreler bakımından son günü adli tatile rastlayan süreler, adli tatilin bitiminden itibaren bir hafta uzatılmış sayılacaktır.

İcra Daireleri ve Mahkemeleri adli tatil uygulamasından ayrı tutulmuştur. Buna göre adli tatil sürecinde İcra Dairelerinde takip başlatılabilir ve takibe ilişkin diğer her türlü işlem yapılabilir. Ayrıca İcra Mahkemelerinde görülen davalar da ivedi işlerden sayıldığından adli tatil uygulaması bunlar için de uygulanmaz.

Ceza yargılaması açısından adli tatilin nasıl uygulanacağı hususu ise Ceza Muhakemeleri Kanunu'nda düzenlenmiştir. Bu kanuna göre Ceza Mahkemeleri adli tatilde çalışmaz. Yalnızca ivedi olan işler yani soruşturma işlemleri ve tutuklu bulunan kovuşturma işlemleri hakkında adli tatil uygulanmaz. Buradaki sürelerin akıbetinden bahsetmek gerekirse adli tatile denk gelen sürelerin işlemeyecek ve yine son günü adli tatile rastlayan süreler adli tatilin bitiminden itibaren üç gün uzamış sayılacaktır.

Bölge Adliye Mahkemeleri ve Yargıtay açısından incelemek gerekirse, bu iki makamla ilgili düzenleme ayrı ayrı hem HMK'de hem de CMK'de mevcuttur. HMK adli tatil ile ilgili maddesinde "Bu madde hükümleri, Bölge Adliye Mahkemeleri ile Yargıtay incelemelerinde de uygulanır." demekle özetlemiştir. Buna göre Bölge Adliye Mahkemeleri ve Yargıtay'ın hukuk dairelerinde ilk paragrafta sayılanlar dışındaki işler adli tatilde görülmeyecektir. Bu durumda Bölge Adliye Mahkemeleri ve Yargıtay'ın hukuk daireleri aynı bir hukuk mahkemesiymiş gibi düşünülmelidir. Bölge Adliye Mahkemeleri ve Yargıtay'ın ceza dairelerine bakıldığında ise burada da CMK düzenlemesine bakmamız gerekmektedir. Bölge Adliye Mahkemeleri ve Yargıtay, ceza dairelerinde görülen işler bakımından tutuklu bulunan dosyalar hariç olmak üzere adli tatile girecektir.

Son olarak, Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru incelemesinin adli tatildeki durumuna bakmak gerekirse Anayasa Mahkemesi adli tatilde de çalışmaya devam ettiği için başvuru süresi ve verilen diğer süreler işlemeye devam eder.

Adli tatil ile ilgili çeşitli kanunlarla düzenleme yapılmış, adli tatilde görülecek işler sayılmış, hangi mercilerin çalışıp çalışmayacağı açıklanmış ve sürelerin nasıl işleyeceği düzenlenmiştir. Buna göre eğer hukuki bir işlem yapmanız gerekiyorsa adli tatil sürecinde tüm sürelerin durduğu gibi bir yanılgıya düşmemekte fayda vardır.

Avukat Öykü Engün